Опубликовано 13 марта, 2019

Մեզ հիացմունք են պատճառում երկնքի աստղերը, բարձր լեռները, հարթավայրերը, օվկիանոսները, գետերը և այլն: Զարմանալի է նաև բույսերի և կենդանիների աշխարհը: Բայց երկրագնդի վրա ամենայուրահատուկը մարդն է: Մարդը ևս կենդանի բնության մաս է կազմում: Ինչպես մյուս կեն­դանի օրգանիզմները, նա նույնպես շնչում է, սնվում, աճում, զարգանում, ունենում երեխաներ: Դրա համար էլ մարդուն անհրաժեշտ է օդ, ջուր. լույս, ջերմություն, սնունդ: Առանց բնության մարդը չի կարող գոյություն ունենալ, ապրել և աշխատել: Մարդն ապրում է գրեթե ամենուր՝ ծովափերում և լեռներում, երկրագնդի տաք և ցուրտ վայրերում,  անջուր անապատներում և փարթամ անտառների հարևանությամբ: Նա օգտվում է բնության բարիքներից, ինչպես մյուս կենդանիները: Բայց, ի տարբերություն նրանց, մարդը ստեղծում է այդ բարիքներից օգտվելու գործիքներ, մեքենաներ, սարքեր: Որովհետև մարդը բնության միակ բանական, այսինքն՝ մտածող էակն է: Նա ունի նաև խոսելու և աշխատելու ունակություն: Դրանց շնորհիվ մարդը ստեղծել է յուրօրի­նակ աշխարհ՝ ժամանակակից քաղաքներ և գյուղեր, գործարաններ և ֆաբրիկաներ, ճանապարհներ և կամուրջներ, ավտոմեքենաներ և տիեզերանավեր, հեռուստացույցներ և համակարգիչներ: Մարդիկ գրում են գրքեր, նկարահանում ֆիլմեր, ստեղծում քանդակներ, երաժշտություն, նկարներ: Նրանք ուսումնասիրում են բնությունը, նրա գաղտնիքները: Որպես սնունդ մարդն օգտագործում է բու­սական և կենդանական ծագում ունեցող սննդա­մթերք: Դրա համար նա մշակում է հողը՝ աճեց­նելով տարբեր բույսեր, պահում է ընտանի կեն­դանիներ, որսում ցամաքում և ջրում ապրող կենդանիներ: Ապրելով և աշխատելով բնության մեջ՝ մարդն անխուսափելիորեն ներգործում է բնության վրա և փոխում այն: Օրինակ՝ մարդու մեղքով անհետացել և անհետանում են բազմաթիվ կենդանիներ և բույսեր, ջրերն ու հողը աղտոտվում են թունավոր նյութերով, օդում հայտնվում են կենդանի օրգանիզմների համար վտանգավոր նյութեր: Մարդը չի կարող չօգտվել բնությունից, սակայն նա միաժամանակ պետք է հոգ տանի նաև դրա պահպանման համար: Գոյություն ունեցող բույսերի և կենդանիների պահպանության համար ստեղծվում են պետության կողմից պահպանվող տարածքներ՝ արգելոցներ: Հազվագյուտ և անհետացման եզրին գտնվող բույսերի և կենդանիների անունները մտցվում են հատուկ՝ Կարմիր գրքերի մեջ: Մարդը չպետք է մոռանա, որ ինքը բնության մի մասն է և ոչնչաց­նելով բնությունը՝ կործանման է դատապարտում ինքն իրեն:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ինչո՞վ է մարդը տարբերվում կենդանիներից:

Մարդը կարողանում է մտածել և ունի աշխատալու ունակություն:

2.Ինչ չափով է մարդը կախված բնությունից: Բեր օրի­նակներ:

Մարդը բնության մի մասն է: Մարդը չի կարող ապրել առանց օդ, ջրի, լույիս, ջերմության և սնուդի:

Օրինակ՝ Մարդը չի կարող ապրել առան օդի:

3.Ինչպե՞ս է մարդը ներգործում բնության վրա: Բե’ր օրի­նակներ:

Ապրելով ու աշխատելով մարդը ներգործում է բնության վրա: Օրինակ՝ կենդանիներ է որսում, թունավորմ է օդը: Ավտոներ է պատրաստում, որոնք թունավորում են օդը:

4.Ինչպե՞ս է մարդը պահպանում բնությունը: Բեր օրի­նակներ:

Ստեղծում է արգլոցներ և պահպանվող տարծքներ և Կարմիր գրքի մեջ գրում է անհետացման եզրին գտնվող կենդանիների և բույսերին:

Share this:

• Twitter
• Facebook

Похожее

Ինչպե՞ս է մարդը վերափոխում շրջակա աշխարհը13 марта, 2019В “Բնագիտության ընթերցարան 4-րդ դասարան”

ԿԵՆՍՈԼՈՐՏ, ՆՐԱ ԲԱՂԱԴՐԻՉՆԵՐԸ7 апреля, 2019В “Բնագիտության ընթերցարան 5-րդ դասարան”

Ծառեր, թըփեր լեցուն միրգ,
Մառան տարան գիրկ ու գիրկ,
Աշուն սընավ։

Սաղարթ–սաղարթ սարսելով,
Ոսկի տերև դարսելով
Աշուն քընավ։

Տարափ ու բուք փըչելով,
Վայուն–մայուն ճըչելով՝
Աշուն ծընավ։

1. Դուրս գրիր անծանոթ բառերը, բացատրիր:

Լեցուն-շատ

Սաղարթ-տերևների շարք

Դարսել-շարել

Տարափ-հորդ անձրև

Բուք-ցուրտ

2. Տարվա ո՞ր եղանակն է նկարագրված բանաստեղծության մեջ:

Աշուն

3. Վերնագրիր բանաստեղծությունը:

Աշուն

4.Վերնագրիր բանաստեղծության յուրաքանչյուր տունը:

Լեցուն միրգ

Մարդն ու ծառերը

Մի չքավոր մարդ ձմռանը գնաց այգի՝ պտուղ քաղելու: Եվ տեսնելով, որ ծառերը փայտացած են, սկսեց թշնամանալ, տրտնջան, հարվածել ու ասել նրանց.

— Ինչու՞ պտուղ չունեք, որ ուտեմ ու կշտանամ, — ու սկսեց ավելի չարանալ:

Եվ ծառերից մեկը քաղցրությամբ ու համոզող խոսքով ասաց։

— Մի՛ տրտմիր, ո՜վ մարդ, և իզուր մի՛ բամբասիր, որովհետև, սխալվում ես։

Ինչո՞ւ չեկար այն ժամանակ, երբ մարդ, անասուն ու գազան վայելում էին մեր պտուղները։

Թեպտ կարիքավոր, բայց ինչո՞ւ չգիտես, որ ձմռանը հանգստանում ենք և զորացնում մեր արմատները, որպեսզի կարողանանք գարնանը ծաղկել, ամռանը սնունդ տալ պտղին և աշնանը հասնել ու կերակրել:

Այժմ գնա և վերադառնալով հարմար ժամանակ, կեր որչափ կկամենաս։

Եվ գնաց մարդը այդ խոսքի հույսով։

Հարցեր

1. Ինչու՞ էր բարկացել չքավորը:
2. Ինչու՞ ծառերը պտուղ չունեին:
3. Ի՞նչ արեց մարդը:

2․ Առյուծը և կենդանիները

Առյուծը, կոտրելով ոտքը, տրտնջում էր բոլոր կենդանիների վրա.

— Իմ հպատակներն եք, քանի որ կենդանիների իշխանն եմ ես, բայց ինչո՞ւ այժմ 

ընծա չեք բերում, որ առողջանամ։

 Նույնիսկ դու ինքդ մեզ չխնայեցիր։ Մենք աստծուն պիտի ընծա մատուցենք, որ այդպիսի չարիքի մեջ ես ընկել։

Պատասխանում են.

— Դու երբեք չպաշտպանեցիր մեզ ոչ արջից, ոչ գայլից և ոչ էլ ուրիշ գազանից:

Հարցեր

1. Ինչու՞ էր բարկացած առյուծը:
2. Ի՞նչ էր ուզում կենդանիներից:
3. Ի՞նչ արեցին կենդանիները:

3․ Գյուղացին և որդիները

Գյուղացու մահը մոտեցել էր:

Նա ուզում էր, որ իրենից հետո որդիները լավ հողագործ դառնան: Նրանց հավաքեց ու ասաց. «Սիրելի՛ զավակներս, ես մի խաղողի վազի տակ գանձ եմ թաղել»:

Հենց որ նա մեռավ, որդիները շտապ վերցրին բահերն ու թիերը և իրենց ամբողջ հողամասը մի լավ փորեցին:

Ճիշտ է, նրանք գանձ չգտան, բայց այգին առատ բերք տվեց:

Առակս ցուցանե, որ աշխատանքը գանձ է մարդկանց համար:

Հարցեր

1. Ինչու՞ կանչեց զավակներին:
2. Ի՞նչ ասեց զավակներին:
3. Ի՞նչ էր սովորեցնում առակը:

Ես արձակուրդս անցկացրել եմ Երևանում: Ես ու մամաս գնացել ենք թատրոն ու թանգարաններ:

Դիտել եմ ոզնու և կոկորդիլոսի մասին ներկայացումները: Էրեբունի թանգարանում իմացա, որ մենք ուրարտացիներ ենք: Բնության թանգարանում տեսա Հայաստանում ապրող կենդանիները:

16.09.20.22

1. 37 թվին ձախից կցագրել են 3 թվանշանը: Արդյունքում  որքանո՞վ  մեծացավ  թիվը:

300

2. 123-ին աջից կցագրել են 5 թվանշանը: Արդյունքում  որքանո՞վ  մեծացավ  թիվը:

1230

 3. Տրված 2 թվին աջից կցագրել 4, ձախից՝ 7։ Ստացված թվից հանել տրված  թիվը։

722

 4. Տրված 32 թվին աջից կցագրել 1, ձախից՝ 9։ Ստացված թվից հանել տրված  թիվը։

9289

5. 90 թվին աջից կցագրել 0, ձախից՝  3, ստացված թվից հանել տրված  թիվը։

3810

6. 2051  թվին ձախից կցագրել են 4 թվանշանը: Որքանո՞վ  մեծացավ  թիվը:

40.000

7. 206-ին աջից կցագրել են 2 թվանշանը: Ստացված թվից հանել տրված  թիվը։

1856

8. Տրված 16365 թվին աջից կցագրել 4, ձախից՝ 5։ Որքանո՞վ  մեծացավ  թիվը:

5.147289

9. Տրված 175 թվին աջից կցագրել 0, ձախից՝ 3։ Ստացված թիվը  գումարել տրված թվին։

31925

10. 20 թվին աջից կցագրել 2, ձախից 8, Ստացված թիվը  գումարել տրված թվին։

8222

11. Որքանո՞վ կմեծանա միանիշ թիվը, եթե նրա գրությանը ձախից   կցագրենք    2 թվանշանը:

20

14.09.2022

1. Հաշվիր ամենամեծ երկնիշ և ամենամեծ եռանիշ թվերի գումարը:

1098

2. Հաշվիր ամենամեծ երկնիշ և ամենափոքր եռանիշ թվերի   գումարը:

199

3. Հաշվիր բոլոր եռանիշ թվերի քանակը։

900

4. Հաշվիր, թե քանի թվանշան պետք է օգտագործել՝ բոլոր  եռանիշ  թվերը   գրելու  համար։

10

5. Ո՞րն է ամենափոքր քառանիշ  թիվը, իսկ ո՞րը  ամենամեծը։

9999

6. Հաշվիր ամենամեծ քառանիշ և ամենափոքր երկնիշ թվերի   տարբերությունը:

9989

7. Հաշվիր ամենամեծ քառանիշ և ամենափոքր եռանիշ թվերի   տարբերությունը:

9899

8. Հաշվիր բոլոր քառանիշ թվերի քանակը։

9000

9. Հաշվիր, թե քանի թվանշան պետք է օգտագործել՝ բոլոր քառանիշ թվերը   գրելու  համար:

10

10. Ո՞րն է ամենափոքր հնգանիշ  թիվը, իսկ ո՞րը  ամենամեծը։

10.000,99.999

11. Հաշվիր բոլոր հնգանիշ թվերի քանակը։

90.000

12. Հաշվիր, թե քանի թվանշան պետք է օգտագործել՝ բոլոր հնգանիշ թվերը   գրելու  համար։

10

13. Հաշվիր ամենափոքր հնգանիշ և ամենամեծ քառանիշ թվերի  տարբերությունը:

1

13.09.2022

1. 92-ից մեծ քանի՞ երկնիշ թիվ կա։

7

2. Հաշվիր բոլոր երկնիշ թվերի քանակը։

90

3. Հաշվիր, թե քանի թվանշան պետք է օգտագործել՝ բոլոր  երկնիշ  թվերը   գրելու  համար։

10

4. Երկնիշ թվերի քանակը միանիշ թվերի քանակից   քանիսո՞վ  է ավելի։

90

5. Հաշվիր բոլոր եռանիշ թվերի քանակը։

900

6. Հաշվիր, թե քանի թվանշան պետք է օգտագործել՝ բոլոր  եռանիշ  թվերը   գրելու  համար։

10

7. Հաշվիր ամենափոքր երկնիշ և ամենամեծ միանիշ թվերի գումարը:

19

8. Հաշվիր ամենամեծ երկնիշ և ամենամեծ միանիշ թվերի  տարբերությունը:

90

9. Ո՞րն  է ամենափոքր  եռանիշ   թիվը,  իսկ   ո՞րը  ամենամեծը։

100,999

10. Հաշվիր ամենամեծ երկնիշ և ամենամեծ եռանիշ թվերի գումարը:

1098

11. Հաշվիր ամենամեծ եռանիշ և ամենամեծ երկնիշ թվերի  տարբերությունը:

9000

12. Հաշվիր ամենամեծ եռանիշ և ամենափոքր երկնիշ թվերի   տարբերությունը:

989

13. Հաշվիր ամենամեծ երկնիշ և ամենամեծ եռանիշ թվերի գումարը:

1098

14. Հաշվիր ամենամեծ երկնիշ և ամենափոքր եռանիշ թվերի   գումարը:

199