Խառը թվերը գումարելու համար պետք է առանձին-առանձին գումարել նրանց ամբողջ մասերը և կոտորակային մասերը, ապա ստացված արդյունքները գումարել իրար։
Օրինակ՝
=(2+1)+ =3+ =3
=(3+4)+ =7+ =7+ =7+1 =(7+1)+ =8+
Առաջադրանքներ
Օրինակ՝ =(2+1)+ =3+ =3
Օրինակ՝
= ,
*= (4+1)+( )=5+( )=5+( )=5+ =5+
=
*= (15+12)+
05.04.2024
Բնական թվերի և կանոնավոր կոտորակների գումարը կոչվում է խառը թիվ։ Խառը թվի գրառմանական մեջ եղած բնական թիվը կոչվում է խառը թվի ամբողջ մաս, իսկ կոտորակը` կոտորակային մաս։
Օրինակ՝
2 -ը խառը թիվ է, 2-ը ամբողջ մասն է, իսկ -ը կոտորակային։ Կարդացվում է՝ երկու ամբողջ երեք հինգերորդ։
2 =2+
Անկանոն կոտորակը գրենք խառը թվի տեսքով․
19։2=9(1մն․)
=9
Խառը թիվը գրենք անկանոն կոտորակի տեսքով․
4 = =
Եթե խառը թվերի ամբողջ մասերը տարբեր են, ապա ավելի մեծ է այն խառը թիվը, որի ամբողջ մասն ավելի մեծ է։
Օրինակ՝
4 <5 , քանի որ 4<5
Եթե խառը թվերի ամբողջ մասերը նույնն են, ապա ավելի մեծ է այն խառը թիվը, որի կոտորակային մասն ավելի մեծ է։
Օրինակ՝
4 >4 , քանի որ 4=4 և >
Առաջադրանքներ
Օրինակ՝ 2 =2+
16
156
60
210
18
Օրինակ՝ 4+
322+
87+
128+
109+
Օրինակ՝ 19։2=9(1մն․)
=9
Օրինակ՝ 4 = =
11
30
14 > 7
120 > 120
2 = 2
51 > 51
23 > 10
18 > 18
30 և 50
14 > 14
8 < 18
3 > 14
Խառը թվեր: Խառը թվերի համեմատում/մաս 3
08.04.2024
Բնական թվերի և կանոնավոր կոտորակների գումարը կոչվում է խառը թիվ։ Խառը թվի գրառմանական մեջ եղած բնական թիվը կոչվում է խառը թվի ամբողջ մաս, իսկ կոտորակը` կոտորակային մաս։
Օրինակ՝
2 -ը խառը թիվ է, 2-ը ամբողջ մասն է, իսկ -ը կոտորակային։ Կարդացվում է՝ երկու ամբողջ երեք հինգերորդ։
2 =2+
Անկանոն կոտորակը գրենք խառը թվի տեսքով․
19։2=9(1մն․)
=9
Խառը թիվը գրենք անկանոն կոտորակի տեսքով․
4 = =
Եթե խառը թվերի ամբողջ մասերը տարբեր են, ապա ավելի մեծ է այն խառը թիվը, որի ամբողջ մասն ավելի մեծ է։
Օրինակ՝
4 <5 , քանի որ 4<5
Եթե խառը թվերի ամբողջ մասերը նույնն են, ապա ավելի մեծ է այն խառը թիվը, որի կոտորակային մասն ավելի մեծ է։
Օրինակ՝
4 >4 , քանի որ 4=4 և >
Առաջադրանքներ
Օրինակ՝ 2 =2+
95
14
19
191
26
Օրինակ՝ 4+
116+
269+
108+
132+
Օրինակ՝ 19։2=9(1մն․)
=9
Օրինակ՝ 4 = =
17
25
12
11
215 > 200
16 > 16
3 = 3
111 > 51
23 > 10
115 > 115
26 > 15
116 < 116
18 < 28
3 < 31
Եթե խառը թվերի ամբողջ մասերը տարբեր են, ապա ավելի մեծ է այն խառը թիվը, որի ամբողջ մասն ավելի մեծ է։
Օրինակ՝
4 <5 , քանի որ 4<5
Եթե խառը թվերի ամբողջ մասերը նույնն են, ապա ավելի մեծ է այն խառը թիվը, որի կոտորակային մասն ավելի մեծ է։
Օրինակ՝
4 >4 , քանի որ 4=4 և >
Առաջադրանքներ
Համեմատեք կոտորակները
1 < 7
15 > 15
12 = 12
50 > 50
5 < 10
18 < 18
13 < 14
1 < 7
25 > 25
32 > 32
50 < 50
4 > 4
8 > 8
13 < 14
Բնական թվերի և կանոնավոր կոտորակների գումարը կոչվում է խառը թիվ։ Խառը թվի գրառման մեջ եղած բնական թիվը կոչվում է խառը թվի ամբողջ մաս, իսկ կոտորակը` կոտորակային մաս։
04.042024
Օրինակ՝
2 -ը խառը թիվ է, 2-ը ամբողջ մասն է, իսկ -ը կոտորակային։ Կարդացվում է՝ երկու ամբողջ երեք հինգերորդ։
2 =2+
Ինչպես անկանոն կոտորակը գրենք խառը թվի տեսքով․
19։2=9(1մն․)
=9
Ինչպես խառը թիվը գրենք անկանոն կոտորակի տեսքով․
4 = =
Առաջադրանքներ
Օրինակ՝ 2 =2+
15 =15+
110 =110+
2 =2+
Օրինակ՝ 4+
12+
117+
120+
Օրինակ՝ 19։2=9(1մն․)
=9
Օրինակ՝ 4 = =
2
5
18.03.2024
4‧
Բնական թիվը և կոտորակը բազմապատկելիս, ստացվում է մի կոտորակ, որի համարիչը հավասար է բնական թվի և բազմապատկվող կոտորակի համարիչի արտադրյալին, իսկ հայտարարը հավասար է բազմապատկվող կոտորակի այտարարին։
Օրինակ՝ 5‧ =
5‧
Կոտորակները բազմապատկելիս, ստացվում է մի կոտորակ, որի համարիչը հավասար է բազմապատկվող կոտորակների համարիչներիի արտադրյալին, իսկ հայտարարը հավասար է բազմապատկվող կոտորակների այտարարին։
Օրինակ՝
=
Առաջադրանքներ
Օրինակ՝
6. =
5. =
3. =
7. =
5. =
Օրինակ՝ 5‧ =
5‧
3‧
4‧
3‧
6‧
4‧
Օրինակ՝
=
Օրինակ՝
, քանի որ 27=9‧3, իսկ 18=2‧9
Պատ.՝
Հետաքրքրաշարժ խնդիրներ․
Մ-Ե-Կ=Մ։Ե։Կ=1
6-3-2=6:3:2=1
Վ·Ե·Ց=Վ+ե+ց=6
3*2*1=3+2+1=6
| 100 |
*2-50*3=450
450:3=150
150+50=200
200:2=100
Բնական թիվը և կոտորակը բազմապատկելիս, ստացվում է մի կոտորակ, որի համարիչը հավասար է բնական թվի և բազմապատկվող կոտորակի համարիչի արտադրյալին, իսկ հայտարարը հավասար է բազմապատկվող կոտորակի այտարարին։
Օրինակ՝ 5‧ =
5‧
Կոտորակները բազմապատկելիս, ստացվում է մի կոտորակ, որի համարիչը հավասար է բազմապատկվող կոտորակների համարիչներիի արտադրյալին, իսկ հայտարարը հավասար է բազմապատկվող կոտորակների այտարարին։
Օրինակ՝
=
Առաջադրանքներ
Օրինակ՝
Օրինակ՝ 5‧ =
4‧
5‧
6‧
10‧
10‧
6‧
2‧
Օրինակ՝
=
Օրինակ՝
, քանի որ 27=9‧3, իսկ 18=2‧9
Այն կոտորակը, որի համարիչը փոքր է հայտարարից անվանում ենք կանոնավոր կոտորակ։
Օրինակ՝ կոտորակը կանոնվոր է, քանի որ 5<8։
Այն կոտորակը, որի համարիչը մեծ է հայտարարից կամ հավասար է նրան անվանում ենք անկանոն կոտորակ։
Օրինակներ՝
կոտորակը անկանոնէ, քանի որ 7>5
կոտորակը անկանոնէ, քանի որ 7=7:
Առաջադրանքներ՝
Իրարից առանձնացրեք կանոնավոր և անկանոն կոտորակները․
Աստղանիշը փոխարինիր այնպիսի թվանշանով, որ ստանաս
կանոնավոր կոտորակ
Անկանոն կոտորակ
Համեմատեք․
>
<
>
1 <
1 <
1 >
Արտահայտիր նշված միավորներով՝
Խնդիր1․
Մայրիկը իր պատրաստած գաթայի -րդ մասը տվեց Արմենին, -րդ մասը՝ Դավիթին, իսկ մնացած մասը՝ Սերգեյին։
Ո՞ւմ բաժինն էր ամենաշատը։
Խնդիր2․
Ավտոմեքենան պետք է անցներ 150 կմ ճանապարհ։ Նա մինչև կեսօր անցավ ճանապարհի -րդ մասը։ Որքա՞ն ճանապարհ նրան մնաց անցնելու։
60կմ
Խնդիր3․
Ամբողջ ճանապարհի -րդ մասը անցնելուց հետո ո՞ր մասը կմնա անցնելու։
Խնդիր4․
Գիրքն ունի 280 էջ։ Գայանեն կարդաց գրքի 3/5-ը։ Քանի՞ էջ մնաց կարդալու։
112
Լրացրու բաց թողնված բառը(բառերը)։
Օրինակ՝
և կոտորակները բերենք ընդհանուր հայտարարի։
Դրա համար գտնենք [4,6]=12
Այդ կոտորակների ամենափոքր ընդհանուր հայտարարը
12-ն է.
12։4=3
12։6=2
և
Առաջադրանքներ